‌طرح طبقه بندی مشاغلشغل : عبارتست از مجموعه وظایف و مسئولیت های مشابه و مرتبط که بعنوان کار واحد شناخته می شوند .مراحل اجرای یک طرح طبقه بندی مشاغل :

1 – شناسائی مشاغل موجود در کارگاه و تعیین عناوین مناسب برای هر شغل و تدوین نمودار سازمانی

2 – توزیع پرسشنامه بین کارکنان ، انجام مصاحبه با تعدادی از کارکنان ، مشاهده کار تعدادی از کارکنان شرکت از نزدیک و مطالعه نمودار سازمانی موجود در شرکت ( اگر چنین نموداری موجود باشد )

– پرسشنامه مذکور توسط وزارت کار تهیه گردیده است و 2 هفته بعد از توزیع جمع آوری میگردد .

– برای گروهی از کارکنان و اعضاء کمیته طبقه بندی مشاغل جلسه ای برگزار گردد و در آن شرح داده شود که افراد چگونه شرح شغل خود را در پرسشنامه بنویسند .

– یکی از وظایف طراح طبقه بندی مشاغل تهیه شرح وظایف مشاغل و پست ها و ارائه آن به وزارت کار می باشد . مهمترین منبع تهیه شرح وظایف در هر شغل و پست سازمان اطلاعات مستخرجه از پرسشنامه می باشد .

3 – نوشتن شناسنامه شغلی برای هر یک از مشاغل مشخص شده طبق نمودار سازمانی بر اساس اطلاعات جمع آوری شده

– کد گذاری مشاغل و پست ها دارای فرمول خاصی نیست ، به طرق مختلف انجام میگیرد و به سلیقه طراح بستگی دارد و لزومی برای توضیح نحوه کدگذاری به وزارت کار وجود ندارد .

– تمامی شناسنامه های شغل و پست باید به تایید هر 5 عضو کمیته طبقه بندی مشاغل برسد .

– مواردی را که به عنوان شرایط احراز از نظر تحصیل در شناسنامه پست و شغل می توان ذکر نمود عبارتند از پایان ابتدائی ، پایان راهنمائی ، دیپلم و . . .

4 – ارزیابی منطقی شناسنامه های شغلی با استفاده از جدول تخصیص امتیازات و تعیین گروه هر شغل که برای اینکار حتما باید به دستورالعمل های وزارت کار مراجعه نمود .

– در سازمان ها اول باید ارزشیابی مشاغل انجام گیرد و سپس طبقه بندی ( گروه بندی ) مشاغل

– ارزش هر شغل بصورت عدد مشخص میگردد و معیار آن هم امتیاز است .

– ارزشیابی و طبقه بندی 2 مرحله از فرآیند سنجش شاغل میباشند .

هدف ارزشیابی و طبقه بندی : برقراری رابطه منطقی و معقول بین شغل و مزد میباشد یا بعبارت دیگر پرداخت مزد متناسب با ارزش شغل و برقراری عدالت مزدی

روش های ارزشیابی مشاغل :

1 – 4 – درجه بندی = برای کارگاه هائی مناسب است که کارگرانش حداکثر 15 نفر باشند .

2 – 4 – طبقه بندی یا گروه بندی = برای سازمان هائی مناسب است که کارکنانش پشت میزنشین هستند .

3 – 4 – روش مقایسه ای = مناسب برای کارخانجات تولیدی و صنعتی

4 – 4 – روش امتیازی = مناسب برای کارخانجات تولیدی و صنعتی

– نمی توان برای شغلی میزان تحصیلات را کمتر از دوره ابتدائی در نظر گرفت .

– بهتر است برای بسیاری از مشاغل در سطح 1 میزان تجربه مورد نیاز را صفر در نظر گرفت .

– وزارت کار به طراحان اجازه داده است برای شرکت های داروسازی امتیاز تحصیلات دکترا را 250 در نظر بگیرند .

؟ – در تطبیق افراد می توان به ازاء هر 4 سال سابقه که تجربه مازاد می باشد در صورتیکه تحصیل و تجربه فرد با شغل فعلی مرتبط باشد یک رتبه به شاغل داده شود . اعطاء این رتبه اجباریست و کارفرما حتما باید این رتبه را به شاغل بدهد .

؟ – اعطاء رتبه به کارکنان در هنگام طرح طبقه بندی مشاغل اختیاری بوده و به اختیار مدیریت می باشد .

– اصولا تجربه در تطبیق اولیه با طرح تاثیر ندارد .

– طراح باید با توجه به تفاوت ارزش پول از سال 1362 تا زمان اجرای طرح طبقه بندی مشاغل میزان خسارات یا ضایعات وارده احتمالی در مورد مواد ، محصول ، ماشین آلات ، تجهیزات و ابزار را بروز نماید و طی جدولی به وزارت کار ارسال کند یا اینکه مشاغل را طبقه بندی نماید و به هر کدام از آنها نمره ای بین 1 الی 30 اختصاص دهد .

– وزارت کار در این موضوع دخالت نمی نماید که مقرر است به ازاء هر پست یا شغل چه تعداد افراد در سازمان بکار گرفته شوند .

– سطوح سازمانی مورد نظر وزارت کار : مدیران = 5 ، رؤسا و کارشناسان ارشد = 4 ، سرپرست ، کاردان و تکنسین = 4 ، کارمندان و اپراتورها = 2 و کارگران ساده = 1

– اگر مشاوران جزء کارگران شرکت باشند در سطح 5 دیده می شوند اما چون اکثر مشاوران پاره وقت هستند در طرح دیده نمی شوند .

– در طرح هائی که مقرر است حقوق مدیران از طرح خارج گردد حتما باید ارزیابی مشاغل آنها صورت گیرد و در جدول ارسالی به وزارت کار وجود داشته باشد .

– فرم درخواست حق جذب باید از وزارت کار درخواست گردد . برای اجرائی کردن چنین فرمی باید آئین نامه ای طراحی گردد که در آن پیش بینی شود براساس یک سیستم ارزیابی عملکرد به تعدادی از کارکنان مبلغی بعنوان حق جذب پرداخت گردد .

– سعی شود برای هر یک از مشاغل چند سطح دیده شود مثلا کارشناس ارشد 3 ، 2 ، 1 یا کارشناس 5 ، 4 ، 3 ، 2 ، 1 و . . .

– به مشاغل اداری معمولا امتیازی بابت ایمنی دیگران تعلق نمی گیرد و برای هر کدام از آیتم های ایمنی دیگران آیتمی تحت عنوان شدت در نظر گرفته می شود که شامل کم ، متوسط و زیاد می باشد و مثلا برای آیتم ایمنی دیگران درجه 2 می شود کم = 4 ، متوسط = 7 و زیاد = 10

– ملاک ماشین آلات ، مواد و محصولات خسارات وارده می باشد و نه ماشین آلات تحویلی به فرد و معیار اینست که اگر یک فرد وظایف خود را بدرستی انجام ندهد چه مقدار خسارت به سیستم وارد می شود .

– شرایط نامساعد محیط کار به کارکنان اداری تقریبا تعلق نمی گیرد .

– آیتم فرم ها و گزارش ها به نگهبانان 10 امتیاز تعلق میگیرد و بطور کل میتوان گفت هر فردی که کار او مستلزم بکار گرفتن قلم باشد به او امتیازات این مورد تعلق میگیرد .

– با اضافه شدن 3 عامل جدید کار در ارتفاع ، کار با مواد شیمیائی و کار با اشعه ( ایکس ، لیزر و رادیواکتیو ) به 10 عامل قبلی عوامل شرایط نامساعد محیط کار به 13 عامل رسیده است اما طبق ضوابط وزارت کار برای هر شغل تنها می توان 10 عامل را مورد بررسی قرار داد بطوریکه جمع امتیاز نباید بیشتر از 110 شود .

– از تاریخ تصویب طرح در وزارت کار و امور اجتماعی اضافه کار کارکنان باید بر اساس مزد شغل جدید به کارکنان پرداخت گردد .

– جمع مزد شغل و سنوات قابل پرداخت فرد می شود مزد مبنای جدید فرد

5 – ارسال مجموعه مورد نیاز طرح طبقه بندی شامل :

1 – 5 – نمودار سازمانی = بصورت نمودارهای پست و نمودارهای شغل و پست

2 – 5 – شناسنامه های شغلی

3 – 5 – جدول تخصیص امتیازات و تعیین گروه هر شغل

به وزارت کار بصورت صحافی نشده و تحت عنوان « پیش نویس طرح طبقه بندی مشاغل شرکت . . . »

6 – تایید پیش نویس طرح طبقه بندی مشاغل پس از رفع اشکالات احتمالی ( تاریخ صدور نامه بعنوان تاریخ تصویب طرح در نظر گرفته می شود )

7 – صحافی و تجلید طرح و ارسال آن در 3 نسخه به وزارت کار و امور اجتماعی جهت بررسی و تایید

8 – تهیه گزارش اجرای طرح شامل 1 – 8 – تنظیم جدول مزد و 2 – 8 – تنظیم لیست تطبیق وضع کارکنان با طرح و ارسال آن به وزارت کار

نکات مهم :

طبقه بندی مشاغل بیشتر قبل از اینکه افزایش مزد باشد نظم بخشیدن به مزد است .

یک روش دیگر محاسبه ضریب ریالی طرح :

( امتیازات رند شده ) جمع امتیازات کارکنان در مشاغل سازمان / بودجه طرح = ضریب ریالی

تفاوت ریالی یک گروه بالاتر = جانباز زیر 40%

تفاوت ریالی دو گروه بالاتر = جانباز بالای 40%

تفاوت ریالی یک گروه بالاتر = آزاده کمتر از 3 سال اسارت

تفاوت ریالی دو گروه بالاتر = آزاده بیشتر از 3 سال اسارت

تفاوت ریالی یک گروه بالاتر = رزمنده بیش از 6 ماه متوالی یا 9 ماه متناوب تا حداکثر 3 سال

تفاوت ریالی دو گروه بالاتر = رزمنده بیش از 3 سال

اگر فرد هم جانباز و هم آزاده باشد باید هم مقطع تحصیلی او را یک سطح بالاتر حساب کرد و هم حداقل 6/3% به مزد مبنای او اضافه نمود و دیگر محاسبات مزدی را انجام داد .

انواع مزد بر حسب حاصل کار :

1 – مزد زمانی که بر اساس ساعات کار به کارگر پرداخت میگردد و در آن میزان تولید مطرح نیست .

اگر در کارگاه طرح طبقه بندی مشاغل اجرا نشده باشد پرداخت مزد زمانی بر اساس قرارداد کار می باشد .

اگر در کارگاه طرح طبقه بندی مشاغل اجرا شده باشد پرداخت مزد زمانی بر اساس گروه شغلی می باشد .

مزد انگیزه ای ( کار مزد ) : در کارگاه هائی که میزان تولید قابل شمارش و اندازه گیری باشد قابل اجراست .

مزد انگیزه ای 3 نوع است :

الف – کارمزد فردی = کارمزد هر یک واحد تولید شده * تعداد تولید

ب – کارمزد گروهی = مانند کارمزد فردی می باشد اما بصورت گروهی که در یک کارگاه می تواند گروه های مختلفی وجود داشته باشد بعنوان مثال شیفت های مختلف کاری

ج – کارمزد جمعی = مانند کارمزد گروهی می باشد اما تمامی کارکنان کارگاه بعنوان یک گروه در نظر گرفته می شوند و بر مبنای تعداد کل تولید کارگاه و کارمزد هر واحد تولید شده مزد پرداخت میگردد .

* در هنگام اجرای طرح طبقه بندی مشاغل در کارگاه هائی که دارای نظام مزد انگیزه ای هستند برای مشاغل پشتیبانی یک جدول مزد طراحی میگردد و برای قسمت هائی که مزد آنها دقیقا مرتبط با کارمزد میباشد مزد به دو بخش تقسیم میگردد که یک بخش مزد ثابت بوده و برای بخش دیگر که کارمزد مرتبط با تولید می باشد یک جدول مزد دیگر تهیه میگردد . یعنی یک کارگاه می تواند دارای دارای 2 ضریب مزدی جداگانه برای 2 گروه از کارکنان تولیدی و پشتیبانی باشد .

تغییرات شغلی پس از طرح :

1 – ارتقاء شغل ( انتصاب به گروه شغلی بالاتر )

شرایط :

1 – 1 – موافقت و تصویب مدیریت

2 – 1 – وجود پست بلاتصدی در شغل بالاتر

3 – 1 – تایید کمیته طبقه بندی مشاغل از نظر داشتن شرایط احراز شغل

4 – 1 – طی دوره آزمایشی با نظر مدیریت و حداکثر طی 3 ماه

5 – 1 – محدودیتی در ارتقاء گروه وجود ندارد و مثلا میتوان فردی را از گروه 7 به گروه 18 ارتقاء داد

6 – 1 – بشرط داشتن شرایط احراز فاصله زمانی بین 2 ارتقاء وجود ندارد

2 – جابجائی در مشاغل همگروه :

شرایط :

1 – 2 – موافقت مدیریت

2 – 2 – موافقت کمیته طبقه بندی مشاغل

3 – 2 – داشتن شرایط احراز شغل جدید

4 – 2 – توانائی انجام کار در شغل جدید

5 – 2 – مانع نشدن از ارتقاء آتی فرد

3 – تنزل شغل :

شرایط :

1 – 3 – موافقت کتبی کارگر

2 – 3 – موافقت مدیریت

3 – 3 – موافقت کمیته طبقه بندی مشاغل

– اگر فرد شرایط احراز را داشته باشد در هنگام ارتقاء یا تنزل تغییری در مزد سنوات او ایجاد نمی شود .

– در هنگام ارتقاء گروه مزد شغل افزایش و در هنگام تنزل گروه مزد شغل کاهش می یابد .

تهیه اصلاحیه و متمم طرح : برای مواردی چون ایجاد مشاغل جدید ، تغییر در برخی مشاغل طرح ، حذف برخی از مشاغل موجود و . . . سازمان باید طرحی بعنوان متمم برای طرح طبقه بندی مشاغل به وزارت کار ارائه نماید و پس از تایید وزارت کار سازمان میتواند اگر تعداد مشاغلی که قرار است شناسنامه های شغلی آنان تغییر کند کمتر از 20 مورد باشد راساً و اگر بیشتر از 20 مورد باشد توسط مشاور کارهای اجرائی را انجام داده و بعد از انجام اصلاحات ، متمم تهیه شده را به وزارت کار و امور اجتماعی ارائه نماید . این 20 مورد تنها شامل ایجاد شغل جدید و یا تغییر در شغل میگردد و موارد مربوط به حذف در این 20 مورد نمی گنجد .

بازنگری در طرح طبقه بندی مشاغل : شرکت نامه ای به وزارت کار می نویسد و دلائل خود را برای بازنگری کلی طرح طبقه بندی مشاغل شرح می دهد و در صورت تایید وزارت کار و پس از اعلام موافقت کتبی نماینده کارکنان ( مثلا شورای اسلامی کار ) شرکت می تواند اینکار را انجام دهد .

اگر شغل جدیدی در کارگاه ایجاد شده که قبلا در طرح طبقه بندی مشاغل وجود نداشته است شاغل آن شغل می تواند با مراجعه به کارفرما از او بخواهد شغل او را ارزیابی کرده و در طرح قرار دهد . در اینصورت دیگر موافقت مدیریت مطرح نیست بلکه الزام و اجبار قانون است که اینکار باید انجام گیرد .

– در تهیه متمم طرح طبقه بندی مشاغل نیاز به اعلام نظر نماینده کارگر ( مثلا شورای اسلامی کار ) وجود ندارد اما در بازنگری در طرح طبقه بندی مشاغل نیاز است نماینده کارگر ( مثلا شورای اسلامی کار ) بطور کتبی موافقت خود را به وزارت کار اعلام نماید .

دستورالعمل اجرائی طرح طبقه بندی مشاغل

تطبیق وضع با طرح :

ماده 1 : کلیه کارکنان مشمول قانون کار با توجه به وظایفی که در زمان تصویب طرح تصدی آنرا بر عهده دارند با رعایت شرایط احراز پیش بینی شده در شناسنامه شغلی و ضوابط این دستورالعمل با همکاری کمیته طبقه بندی مشاغل با طرح تطبیق خواهند یافت .

منظور از تطبیق وضع ، انطباق شرایط فرد با شغل مصوب در طرح و تعیین گروه و مزد شغل و مزد سنوات وی در اجرای مفاد این دستورالعمل است .

ماده 2 : رعایت شرایط احراز مندرج در شناسنامه های شغلی در مورد متصدیان آنها الزامی است لیکن در صورتیکه صرفا هنگام تطبیق وضع در زمان تصویب طرح ، افرادی از نظر تحصیلات ، شرایط احراز شغل مورد تصدی را نداشته باشند از سوابق تجربی آنان به ترتیب مقرر در جدول ضمیمه این دستورالعمل جایگزین کمبود مدرک تحصیلی خواهد گردید و معادل ریالی سالهای کمبود با استفاده از جدول موضوع ماده 5 از بالا به پائین کسر میگردد . در صورتیکه در این مرحله تمام سوابق تجربی فرد نتواند کمبود تحصیل وی را جبران کند این امر مانع از تطبیق وضع او در شغل مربوط نخواهد شد .

تبصره 1 : گواهینامه های آموزشی موضوع ماده 3 این دستورالعمل در صورت ارتباط با شغل نیز می تواند جایگزین سابقه تجربی مقرر در این ماده شوند .

تبصره 2 : در مورد کارکنانی که هنگام تطبیق وضع و در اجرای این ماده به لحاظ کمبود تحصیلات ، سابقه تجربی از آنان کسر گردیده است در صورت اخذ مدرک تحصیلی لازم و یا گواهینامه آموزشی در حین کار سوابق مزبور متناسب با مدرک تحصیلی یا گواهینامه آموزشی ارائه شده از تاریخ ارائه به آنان مسترد و مزد سوابق کسر شده عبارت از رقم ریالی مزبور در هنگام تطبیق با شغل مورد تصدی به اضافه تاثیر درصدهای افزایش مزد ناشی از مصوبات شورای عالی کار در سالهای بعد از تطبیق تا زمان ارائه مدرک است .

ماده 3 : دوره های آموزشی فنی و حرفه ای سازمان آموزش فنی و حرفه ای وزارت کار و امور اجتماعی به ترتیب آنچه در ضوابط شماره 4660/ن مورخ 24/02/1373 (ضوابط مربوط به احتساب دوره های آموزش فنی و حرفه ای بجای سوابق تجربی در طرح های طبقه بندی مشاغل ) اعلام گردیده است جایگزین شرایط احراز شغل پیش بینی شده برای مشاغل از نظر تجربه خواهد گردید .

تبصره 1 : سایر گواهینامه های آموزشی فنی و حرفه ای و یا تخصصی که از طریق مراجع رسمی صادر و یا تایید شده باشند با نظر کمیته طبقه بندی ( از نظر مرتبط بودن با شغل ) به ازاء هر 10 ( ده ) ساعت آموزش معادل یک ماه تجربه شغلی تلقی می شوند . حداکثر تجربه ای که به این طریق محاسبه میگردد 3 سال است .

تبصره 2 : در صورتیکه به دلائلی امکان تعیین ساعات آموزشی میسر نباشد این جایگزینی متناسب با مدت و نوع آموزش و اهمیت گواهینامه مربوطه انجام می شود .

تبصره 3 : در صورتیکه برخی دوره های آموزش تخصصی موضوع تبصره های فوق بتوانند جایگزین بیش از 3 سال تجربه شوند موضوع پس از پیشنهاد مدیریت و کمیته طرح طبقه بندی مشاغل باید به تایید اداره کل نظارت بر نظام های جبران خدمت نیز برسد .

تبصره 4 : چنانچه ضوابط دیگری راجع به جایگزینی دوره های آموزشی بجای تجربه از سوی وزارت کار و امور اجتماعی اعلام شود بر حسب مورد ملاک اعتبار خواهد بود .

ماده 4 : سوابق کار کارکنان در خارج از کارگاه محل خدمت در صورتیکه مرتبط بودن آن با شغل مورد تایید کمیته طبقه بندی مشاغل باشد جهت جانشینی شرایط احراز شغل از لحاظ کمبود تجربه و یا کمبود تحصیل به ترتیب مقرر در این دستورالعمل محاسبه میگردد . احتساب این سوابق برای محاسبه مزد سنوات پایه های گذشته با توجه به ضوابط این دستورالعمل با موافقت مدیریت امکانپذیر خواهد بود .

تبصره 1 : سوابق کار کارکنان در کارگاه های تابعه یک شخصیت حقوقی در صورت انتقال آنان از یک کارگاه به کارگاه دیگر در احتساب سوابق خدمت و تجربه آنان منظور خواهد شد .

تغییر مزد مبنا ( مزد پایه یا سنوات گذشته و مزد شغل ) هنگام تطبیق وضع

ماده 5 : مزد پایه ( سنوات ) بابت خدمت گذشته کارکنان تا پایان سال ماقبل اجرای طرح طبقه بندی پس از کسر سوابق جایگزین شده بابت کمبود مدرک تحصیلی موضوع ماده 2 براساس جدول آخرین تغییرات محاسبه و بعنوان مزد سنوات گذشته ( مزد پایه های قبل از اجرای طرح ) در مورد آنان منظور خواهد شد . افزایش مزد سنوات پایه تابع مصوبات بعدی شورای عالی کار است .

تبصره 1 : حق جبهه افراد نیز حسب مورد به این مزد سنوات افزوده شده لیکن در تعیین مابه التفاوت احتمالی ناشی از طرح ملاک محاسبه قرار نمیگیرد .

ماده 6 : با اجرای این طرح تعیین مزد شغل کلیه کارکنان مشمول براساس جدول مزد که بر اساس ضوابط و روش های مورد عمل اداره کل نظارت بر نظام های جبران خدمت تنظیم و تایید می شود صورت خواهد گرفت . این جدول که حاوی مزد شغل گروه ها و نرخ پایه های آتی هر گروه است جزء لاینفک طرح بوده و پس از اجرای آن نیز ماخذ تعیین مزد افراد مشمول هنگام استخدام ، ارتقاء و جابجائی های شغلی میباشد . تغییرات بعدی در جدول مزد بستگی به تصمیمات شورای عالی کار در این زمینه دارد .

تبصره 1 : در صورتیکه جدول مزد موضوع این ماده در شرایطی به لحاظ کمبود عرضه در بازار کار نتواند پاسخگوی ضرورت های کارگاه برای جذب و نگهداری متصدیان مشاغل مدیریت و متخصصین همتراز و مشابه گردد با پیشنهاد مدیریت و بررسی و تایید اداره کل نظارت بر نظام های جبران خدمت میتوان متصدیان مشاغل مزبور را موقتا از شمول جدول مزد مستثنی نمود .

ماده 7 : در صورتیکه پس از اجرای طرح ، مزد مبنای برخی از افراد به نسبت مزد ثابت قبل از اجرای طرح کاهش یابد مابه التفاوت مزد قبلی با مزد جدید به عنوان تفاوت تطبیق درباره آنان برقرار می شود . این تفاوت تطبیق طی 4 نوبت اعطای پایه که براساس مصوبات شورای عالی کار یا سایر مراجع ذیصلاح اعلام می شود مستهلک شده و باقیمانده احتمالی کماکان جدا از مزد گروه و پایه به آنان پرداخت می شود .

تبصره 1 : افزایش های مزد اعم از ارتقاء ، افزایش ضریب ریالی و نیز مصوبات مزدی شورای عالی کار و نظایر آنها موجب افزایش یا کاهش تفاوت تطبیق نمی شود .

ماده 8 : به کارکنانی که خدمت سربازی را قبل از استخدام در کارگاه ها انجام داده اند ، با موافقت مدیریت معادل ریالی یک پایه با نرخ تعیین شده برای هر گروه ( بر طبق جدول مزد ) قابل اعطاست .

تبصره : مدت خدمت سربازی در مورد کسانیکه خدمت مزبور را در حین اشتغال در کارگاه انجام داده اند بر طبق تبصره ماده 14 و ماده 19 قانون کار جزء خدمت آنان در کارگاه محسوب میگردد .

شرایط ترفیع ، ارتقاء ، جابجائی شغلی و استخدام

از اول سال بعد از اجرای طرح به بعد در صورت تصویب شورای عالی کار ( یا سایر مراجع ذیصلاح ) در ازاء یکسال خدمت ، معادل ریالی یک پایه با نرخ تعیین شده برای هر گروه به مزد سنواتی کارکنان اضافه می شود .

تبصره 1 : اعطای پایه سنوات جز آنچه که در این دستورالعمل پیش بینی شده یا ممکن است بر طبق ضوابط قانونی مقرر شوند به هیچ وجه مجاز نیست .

ماده 10 : پس از اجرای طرح و تطبیق کارکنان با آن ( به ترتیب مقرر در ماده 1 ) هر گونه استخدام، ارتقاء یا جابجائی شغلی موکول به داشتن شرایط احراز شغل از نظر تجربه و تحصیل ( به ترتیب پیش بینی شده در شناسنامه های شغلی مربوطه ) خواهد بود .

تبصره 1 : در مورد مشمولین این ماده که فاقد مدرک تحصیلی لازم بوده ولی دارای تجربه کافی برای جایگزینی تحصیل باشند و تجربه بتواند پاسخگوی کمبود تحصیل پیش بینی شده در شرایط احراز شغل شود سابقه خدمت تجربه به ترتیب مقرر در جدول موضوع ماده 2 و یا دوره آموزش به ترتیب مقرر در ماده 3 میتواند جایگزین کمبود تحصیل شود . اعاده سوابق کسر شده از این بابت نیز براساس شرایط مندرج در تبصره 2 ماده 2 عملی است .

تبصره 2 : در مورد مشمولین این ماده که دارای تحصیلات بالاتر از مدرک تحصیلی پیش بینی شده برای تصدی شغل جدید بوده ولی فاقد تجربه لازم باشند به شرط آنکه ارتباط رشته تحصیلی با شغل پیشنهادی برای کمیته طبقه بندی مشاغل کارگاه احراز شود میتواند جایگزین یک سال کمبود تجربه شود . این جایگزینی در هر حال باید بتواند کمبود تجربه را کاملا جبران نماید .

تبصره 3 : مشاغلی که برای تصدی آنها برابر مقررات و ضوابط مدرک و رشته های تحصیلی خاصی پیش بینی گردیده باشد مشمول تبصره 1 این ماده نبوده و باید براساس ضوابط پیش بینی شده عمل شود .

تبصره 4 : در مورد برخی مشاغل تخصصی که عرضه آنها در بازار کار با کمبود روبروست به شرط داشتن مدرک تحصیلی لازم با تایید مدیریت و کمیته طبقه بندی مشاغل میتوان استثنائاً از کمبود تجربه صرفنظر نمود . استفاده از این تبصره تنها یک بار در طول خدمت فرد مجاز خواهد بود .

ماده 11 : در صورت وجود شرایط زیر و رعایت مفاد 10 کارکنان را می توان از گروه شغلی مربوطه به گروه شغلی بالاتر ارتقاء داد . منظور از ارتقاء قرار گرفتن فرد در شغلی در گروه بالاتر است .

1 – 11 – موافقت مدیریت با ارتقاء

2 – 11 – وجود شغل بلاتصدی در گروه بالاتر

3 – 11 – تایید کمیته طبقه بندی مشاغل در مورد دارا بودن شرایط احراز لازم شاغل جهت تصدی شغل جدید ( براساس ضوابط طرح و مقررات این دستورالعمل )

4 – 11 – در صورت لزوم گذراندن حداکثر دوره 3 ماهه آزمایشی با مزد و مزایای شغل جدید . مدت خدمت آزمایشی باید در حکم صادره قید شود در غیر اینصورت حکم قطعی تلقی میگردد .

ماده 12 : مزد شغل کارکنانی که ارتقاء می یابند مزد شغل گروه مورد ارتقاء است . در مورد تعیین میزان مزد سنوات این افراد به ترتیب زیر عمل میشود :

1 – 12 – چنانچه دارای شرایط احراز کامل گروه جدید از نظر تجربه و تحصیل باشند مزد سنوات آنان همان مزد سنوات قبل از ارتقاء است .

2 – 12 – در صورتیکه به لحاظ کمبود تحصیل بر اساس تبصره ماده 10 مشمول کسر سوابق شدند معادل ریالی سالهای کسر شده با استفاده از جدول پیوست و تغییرات بعدی آن از مزد سنوات آنان کسر میگردد .

تبصره 1 : افزایش های بعدی مزد سنوات کارکنانی که ارتقاء می یابند متناسب با گروه جدید تابع مصوبات شورای عالی کار خواهد بود .

تبصره 2 : در هیچ شرایطی ارتقاء نباید موجب کاهش مزد مبنای کارگر ( به نسبت مزد قبلی ) شود مگر آنکه این امر کتبا مورد موافقت وی قرار گرفته باشد .

ماده 13 : تغییر شغل با حفظ گروه با پیشنهاد مدیریت و تایید کمیته طبقه بندی مشاغل و در صورت داشتن شرایط احراز و به شرطی که مانع ارتقاء آتی فرد نشود و وی قادر به انجام وظایف محوله در شغل جدید باشد بلامانع است .

تبصره 1 : تغییر شغل هر یک از کارکنان در صورتیکه منجر به تنزل گروه گردد موکول به اعلام موافقت کتبی آنان است . مزد شغل این افراد پس از تنزل مزد شغل گروه جدید و مزد سنوات آنان همان مزد سنوات قبل از تغییر شغل است لکن افزایش های بعدی مزد سنوات متناسب با گروه جدید ، تابع مصوبات شورای عالی کار خواهد بود . ضمناً در صورتیکه قبلا سوابقی بابت کمبود تحصیل از این قبیل افراد کسر شده باشد و در شغل جدید دارای شرایط تحصیلی آن شغل باشند ، استرداد سوابق کسر شده به آنان از تاریخ تغییر شغل مطابق با تبصره 2 ماده 2 صورت خواهد گرفت .

تبصره 2 : تنزل گروه شغلی کارکنان به دلائل پزشکی در صورت صدور رای کمیسیون پزشکی سازمان تامین اجتماعی دال بر نامتناسب بودن شغل مورد تصدی و عدم توانائی وی به انجام آن در صورت موافقت کتبی فرد ذیربط امکانپذیر بوده و در این صورت مزد وی به طریق مذکور در تبصره 1 در شغلی که با نظر مدیریت و تایید کمیته طبقه بندی مشاغل برای وی تعیین می شود در گروه جدید محاسبه و پرداخت خواهد شد و مبلغ کاهش دستمزد ناشی از تنزل گروه نیز جدا از مزد گروه و پایه می باید به عنوان مابه التفاوت مزد به وی پرداخت شود .

توضیح : مشمولین تبصره 1 ماده 92 قانون کار تابع حکم تبصره مذکور می باشند .

ماده 14 : به منظور تقویت انگیزه های شغلی و ارتقاء کمیت و کیفیت کار در بین کارکنان و پویائی هر چه بیشتر طرح طبقه بندی مشاغل پس از اجرای طرح به ازاء هر 4 سال تجربه مازاد بر شرایط احراز یک رتبه در گروه مربوطه به کارکنان اعطاء می شود .

تبصره 1 : آن بخش از سوابق تجربی که در اجرای ضوابط این دستورالعمل جایگزین کمبود تحصیل شده اند در محاسبه سابقه تجربی این ماده منظور نمی شود .

تبصره 2 : عوامل زیر می توانند جایگزین تجربه مقرر در این ماده شوند :

– هر سال تحصیل مازاد بر شرایط احراز تحصیل معادل یک سال تجربه

– هر 10 ( ده ) ساعت دوره آموزشی مرتبط با شغل معادل یک ماه تجربه

– علاوه بر موارد بالا مدیریت با توجه به نحوه عملکرد هر یک از افراد و نقشی که در پیشبرد اهداف سازمانی و ارائه مطلوب خدمات و ایفای شغلی دارند میتواند حداکثر معادل یک سال برای این گونه از افراد در هر رتبه ارفاق قائل شده و مدت لازم برای اعطاء رتبه را به حداقل 3 سال کاهش دهد .

تبصره 3 : در اعطای رتبه ، تایید کمیته طبقه بندی مشاغل صرفا از نظر ارتباط تجربه با شغل مورد تصدی و نیز رعایت تبصره 1 و همچنین حصول شرایط مقرر در بندهای اول و دوم تبصره 2 این ماده ضروری است .

تبصره 4 : تاخیر در اعطای رتبه هر یک از افراد با پیشنهاد مدیریت و تایید کمیته انضباط کار کارگاه بنا به دلائل انضباطی حداکثر بمدت یک سال برای هر رتبه امکانپذیر است .

تبصره 5 : در صورت اقتضا ، کارگاه میتواند با هماهنگی و تایید اداره کل نظارت بر نظام های جبران خدمت ضوابط دیگری را برای اعطاء رتبه تهیه و به موقع به اجرا بگذارد .

ماده 15 : در صورت تغییر شغل هر یک از کارکنان تعیین رتبه جدید باید مجددا بر اساس ضوابط ماده 14 صورت گیرد .

ماده 16 : نرخ هر رتبه معادل حاصلضرب امتیاز در گروه مربوطه در ضریب ریالی جدول مزد است .

تبصره 1 : نرخ رتبه جزئی از مزد گروه فرد تلقی شده و بخشی از مزد مبنای وی را تشکیل می دهد .

مزایا :

ماده 17 : با اجرای طرح طبقه بندی مشاغل به دلیل آنکه برای تعیین گروه شغلی و مزد شغل ، عوامل اصلی متشکله شغل مانند مهارت ، مسئولیت و فعالیت های فکری و جسمی و شرایط محیط کار و عوامل فرعی مانند سرپرستی ، گرما ، سرما ، رطوبت ، گرد و غبار و . . . ملاک عمل بوده و امتیاز لازم به شغل تعلق گرفته است لذا پس از اجرای طرح کلیه پرداخت های مستمر که تا قبل از تصویب طرح در ارتباط با شرایط شغلی و به تبع شغل در کارگاه پرداخت می گردیده است مانند حق مقام ، حق جذب ، سختی کار، مزایای گرد و غبار ، فوق العاده شغل ، سرپرستی و امثال آن به همراه مزد کارکنان در بودجه اجرای طرح طبقه بندی مشاغل ( مزد ثابت ) منظور گردیده و از تاریخ تصویب نهایی طرح به بعد هیچگونه مزایائی جز آنچه که به ترتیب زیر مقرر می شود پرداخت نخواهد شد .

1 – 17 – حق مسکن ، خوار و بار ، کمک های جنسی ، بن خوار و بار ، ایاب و ذهاب ، انواع پاداش و عیدی و نظایر آنها که بر طبق ضوابط قانونی مربوطه یا عرف و روال کارگاه پرداخت می شوند .

2 – 17 – حق شیفت ، نوبتکاری ، شبکاری ، اضافه کاری ، فوق العاده ماموریت و نظایر آنها که با توجه به ضوابط مقرر در قانون کار پرداخت میگردد .

3 – 17 – حق اشعه بر طبق ضوابط قانونی مربوطه

4 – 17 – سایر مزایائی که ذکری از آنها در این دستورالعمل به میان نیامده بنا به تشخیص وزارت کار

تبصره 1 : علاوه بر مزایای مذکور در این ماده برای شاغلین مشاغل تخصصی که زمینه عرضه آنها در بازار کار با کمبود مواجه است یا مشاغلی که بنا به ماهیت ویژه وظایف ، سختی و صعوبت کار و یا شرایط نامساعد محیط کار انگیزه و تمایل برای تصدی آنها ضعیف است متناسب با وضعیت شغل و میزان نیاز کارگاه به این گونه شغل ها میتوان مزایائی را با موافقت مدیریت و تایید کمیته طبقه بندی مشاغل و تصویب وزارت کار و امور اجتماعی تحت عنوان فوق العاده جذب برقرار و پرداخت نمود . میزان این فوق العاده در هر حال نباید بیشتر از مزد شغل گروه مربوط باشد لیکن در مورد مشاغل تخصصی یا در سطوح مدیران با ارائه دلائل توجیهی 5/1 برابر مزد شغل گروه مربوط نیز می تواند مورد درخواست و تصویب قرار گیرد .

استفاده هر یک از شاغلین از فوق العاده جذب مقرر در این تبصره موکول به داشتن شرایط احراز کامل شغل از نظر تجربه و تحصیل است .

موارد مختلف :

ماده 18 : در صورت ایجاد مشاغلی در کارگاه که در طرح مصوب پیش بینی نشده باشند مراتب توسط مدیریت به وزارت کار و امور اجتماعی اعلام و پس از تایید اداره کل نظارت بر نظام های جبران خدمت با نظارت اداره کل مذکور ارزیابی و به طرح الحاق خواهد شد .

ماده 19 : با اجرای طرح برای هر یک از شاغلین ، احکام جدید طبق نمونه وزارت کار و امور اجتماعی مهمور به مهر واحد مربوطه و امضاء مقام مسئول با رعایت سایر ضوابط صادر و به آنان ابلاغ و نسخه ای از آن در پرونده پرسنلی شاغل ذیربط ثبت می شود .

ماده 20 : در صورت بروز هر گونه اختلاف در مراحل اجرای طرح در وهله اول کمیته طبقه بندی مشاغل به موضوع رسیدگی نموده و در صورت عدم حصول نتیجه در اجرای تبصره 3 ماده 49 قانون کار موضوع جهت اتخاذ تصمیم نهایی به وزارت کار و امور اجتماعی ارجاع میگردد .

ضمائم پیوست دستورالعمل :

1 – جدول تطبیق امتیازات ، مدارک تحصیلی و نحوه کسر از سابقه کار بابت کمبود تحصیل

2 – ضوابط مربوط به احتساب دوره های آموزش فنی و حرفه ای بجای سوابق تجربی در طرح های طبقه بندی مشاغل

3 – جدول احتساب سنوات تا پایان سال . . .

4 – فرم نمونه حکم

5 – جدول امتیاز رتبه ها در گروه ها

6 – راهنمای تطبیق مجدد در اجرای بند 2 – 12 و تبصره های 2 و 1 – 13 ضوابط اجرائی

دستورالعمل مربوط به ضوابط انتخاب و وظایف کمیته های دائمی طبقه بندی مشاغل کارگاه ها

در اجرای تبصره بند 2 مصوبه 17/04/69 شورای عالی کار ضوابط انتخاب و وظایف کمیته های دائمی طبقه بندی مشاغل کارگاه های مشمول قانون کار که در این دستورالعمل اختصاراً کمیته نامیده میشود به شرح زیر میباشد :

1 – ترکیب اعضاء :

1 – 1 – دو نفر نماینده کارکنان از بین یه به انتخاب شورای اسلامی کار کارگاه یا سایر تشکیلات قانونی کارگاه .

2 – 1 – دو نفر نماینده مدیریت ( کارفرما ) که باید حداقل یکی از آنان از مسئولین امور اداری یا کارگزینی کارگاه باشد .

3 – 1 – یک نفر نماینده سرپرستان کارگاه به انتخاب سرپرستان

منظور از سرپرستان افرادی هستند ( غیر از مدیران ) که بر اساس شغل سازمانی عهده دار مسئولیت یک قسمت یا واحد سازمانی بوده و دارای عناوینی از قبیل سرپرست ، رئیس و نظایر آن می باشند .

2 – مدت عضویت : عضویت در کمیته تابع محدودیت زمانی نیست . در مورد عزل ، استعفا ، قطع رابطه خدمتی و یا فوت هر یک از اعضاء کمیته انتخاب جانشین به ترتیب مقرر در بند 1 و سایر موارد آتی صورت میگیرد .

3 – شرایط عضویت در کمیته :

1 – 3 – دارای اشتغال در یکی از مشاغل سازمانی کارگاه

2 – 3 – دارا بودن حداقل 2 سال سابقه خدمت در کارگاه در مورد نمایندگان کارکنان و سرپرستان

3 – 3 – دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی پایان دوره اول متوسطه ( سوم متوسطه یا پایان دوره راهنمائی تحصیلی )

4 – 3 – طی دوره آموزشی طبقه بندی مشاغل و موفقیت در آزمون مربوطه

تبصره 1 : در کارگاه هایی که به لحاظ شرایط استثنائی امکان انتخاب برخی از اعضاء کمیته با شرایط تحصیلی مقرر در بند 3 – 3 وجود نداشته باشد انتخاب کنندکان میتوانند با نظر سازمان کار و امور اجتماعی محل فرد یا افراد دیگری را که حداقل دارای مدرک تحصیلی پایان دوره ابتدائی باشد انتخاب و معرفی نمایند.

تبصره 2 : اعضاء کمیته هائی که قبل از صدور این دستورالعمل انتخاب و شروع به فعالیت نموده اند مادامی که عضویت آنان معتبر است از محدودیت بند 3 – 3 مستثنی خواهند بود .

4 – آموزش اعضاء کمیته : هر یک از اعضاء کمیته باید پس از انتخاب شدن دوره آموزشی لازم را بر اساس ضوابط اداره کل نظارت بر نظام های جبران خدمت طی نموده و در آزمون مربوطه موفقیت حاصل نماید . در صورت دو بار عدم قبولی در این آزمون با اعلام ادره کل مذکور انتخاب کنندگان باید فرد دیگری را انتخاب و معرفی نمایند .

تبصره : اعضاء کمیته هایی که قبل از صدور این دستورالعمل شروع به فعالیت نموده اند طبق برنامه ریزی هایی که از طریق اداره کل نظارت بر نظام های جبران خدمت اعلام میشود باید در دوره های آموزشی شرکت و در آزمون مقرر موفقیت حاصل نمایند .

5 – پایان فعالیت اعضاء در کمیته : پایان دادن به فعالیت هر یک از اعضاء در کمیته با تصمیم انتخاب کنندگان آنها امکان پذیر است . در این صورت باید بلافاصله نسبت به انتخاب و معرفی جانشین اقدام شود .

تبصره : در کارگاه هایی که شورای اسلامی کار یا سایر تشکلات کارگری جدید بخواهند افراد دیگری را به عنوان نمایندگان کارکنان انتخاب کنند مادام که افراد جدید دوره آموزشی لازم را طی ننموده و در آزمون مربوطه موفقیت حاصل نکرده باشند افراد قبلی به فعالیت خود در کمیته ادامه می دهند و افراد جدید بدون داشتن حق رای در جلسات کمیته حضور خواهند داشت .

یادآوری : در هر یک از حالات فوق و نیز در صورت استعفاء یا قطع رابطه خدمتی یا فوت هر یک از اعضاء باید موضوع ضمن معرفی عضو یا اعضاء جدید جهت طی دوره آموزشی به اداره کل نظارت بر نظام های جبران خدمت کتباً اعلام شود .

6 – وظایف کمیته :

1 – 6 – قبل از تصویب طرح طبقه بندی مشاغل :

1 – 1 – 6 – مشارکت و همکاری با مدیریت و دفتر مشاوره فنی ذیربط در مراحل تهیه و اجرای طرح طبقه بندی مشاغل کارگاه در زمینه های ذیل :

– جمع آوری اطلاعات لازم

– تنظیم شناسنامه های شغلی

– تنظیم لیست تطبیق وضع

– تنظیم جدول مزد

– تنظیم و تدوین مجلدات طرح

2 – 6 – بعد از تصویب طرح طبقه بندی مشاغل : انجام وظایفی که طبق دستورالعمل اجرائی طرح طبقه بندی مشاغل منوط به اظهار نظر یا تایید کمیته طبقه بندی مشاغل می باشد .

7 – اعتبار تصمیمات کمیته : در چارچوب وظایف آن با رای حداقل 3 نفر از اعضاء که حداقل یک نفر از آنان باید از نمایندگان کارکنان باشد تصمیمات کمیته معتبر است و این تصمیمات از طریق مدیریت جهت اقدامات بعدی به واحدهای ذیربط اعلام میشود .

8 – موارد مختلف :

1 – 8 – در مواردی که انجام آنها مستلزم طرح در کمیته و اخذ نظر آن می باشد هرگاه مدیریت بدون رعایت نظر کمیته اقدام نماید کمیته یا هر یک از اعضاء آن در اجرای تبصره 3 ماده 49 قانون کار مراتب را به محض اطلاع به اداره کار و امور اجتماعی محل کتباً گزارش و درخواست رسیدگی می نماید .

2 – 8 – مدیریت امکانات مناسب از قبیل محل کار و ابزار و وسایل لازم را برای تشکیل جلسات کمیته و نیز اطلاعات و سوابق مورد لزوم را در زمینه موارد ارجاعی در اختیار کمیته قرار می دهد .

3 – 8 – مدیریت کلیه مقررات ، ضوابط ، بخشنامه ها و نظایر آنها را که از سوی مراجع ذیربط در زمینه طرح طبقه بندی مشاغل و یا وظایف مرتبط با کمیته ابلاغ می شود به کمیته اعلام می نماید مگر آنکه در موارد ابلاغ شده ترتیب دیگری مشخص شده باشد .

این دستورالعمل از تاریخ صدور جایگزین کلیه ضوابط قبلی در این زمینه گردیده است .

ضوابط مربوط به احتساب دوره های آموزش فنی و حرفه ای بجای سوابق تجربی در طرح های طبقه بندی مشاغل

به منظور ارتقاء بهره وری و تقویت انگیزه برای افزایش سطح دانش و مهارت فنی نیروی کار و ارزشگذاری هر چه بیشتر به دوره های آموزشی مرتبط با شغل در اجرای تبصره ماده 10 « آئین نامه ایجاد مراکز کارآموزی و جوار کارگاه و بین کارگاهی » موضوع تبصره 2 ماده 110 قانون کار جمهوری اسلامی ایران مصوب 27/10/71 هیات محترم وزیران و آئین نامه اجرائی تبصره 1 ماده 49 قانون مذکور مصوب 12/02/71 ، ضوابط جایگزینی دوره های آموزش فنی و حرفه ای بجای تجربه شغلی در طرح های طبقه بندی مشاغل کارگاه های مشمول قانون کار را اعلام میدارد :

1 – مشخصات دوره ها و میزان حداکثر تجربه های معادل آنها :

1 – 1 – طی دوره آموزش 18 ماهه تربیت مربی معادل 8 سال تجربه

2 – 1 – طی دوره آموزش 18 ماهه کارگر ماهر معادل 7 سال تجربه

3 – 1 – طی دوره آموزش 9 ماهه کارگر درجه 1 معادل 6 سال تجربه

4 – 1 – طی دوره آموزش 6 ماهه کارگر درجه 2 معادل 4 سال تجربه

5 – 1 – طی دوره آموزش مرکز جوار و ضمن کار ، آموزش ارتقاء مهارت کمتر از 6 ماه به تناسب مدت دوره معادل 3 سال تجربه

2 – شرایط جایگزینی :

1 – 2 – احتساب دوره های مذکور بجای تجربه شغلی مستلزم صدور گواهینامه تعیین درجه استاندارد مهارت توسط سازمان آموزش فنی و حرفه ای است .

2 – 2 – احتساب دوره های مذکور در بند 1 بجای تجربه مستلزم تناسب دوره با شغل بوده و باید با رعایت شرایط احراز پیش بینی شده برای شغل مورد نظر صورت گیرد .

3 – 2 – در صورت طی دوره آموزشی به ترتیب مندرج در بند 1 به شرط تناسب دوره آموزشی با شغل ، از تاریخ صدور گواهینامه توسط سازمان آموزش فنی و حرفه ای ، سوابق کسر شده بایت شرایط احراز تجربی یا تحصیلی حداکثر معادل سال های تجربه ای که برای دوره مشخص شده به فرد ذیربط مسترد میگردد .

4 – 2 – با توجه به ضوابط جایگزینی تجربه بجای کمبود مدرک تحصیلی در طرح های طبقه بندی مشاغل در صورت تکمیل سابقه تجربی مورد نیاز ( از مجموع سوابق عملی و آموزش های جایگزین شده ) باقیمانده تجربه اکتسابی ناشی از آموزش ( به ترتیب مقرر در بند 1 ) می تواند جایگزین کمبود مدرک تحصیلی ( تا حداکثر مقطع لیسانس ) شود .

5 – 2 – در احتساب دوره های آموزشی بجای تجربه یا تحصیل ، هنگام ارتقاء شغل ضوابط مندرج در طرح طبقه بندی مشاغل کارگاه در زمینه ارتقاء لازم الرعیه است .

قانون اجرای طرح طبقه بندی مشاغل در کارگاه ها

ماده واحده – کارفرمایان مکلفند طرح طبقه بندی مشاغل در کارگاه های خود را که شامل شرح وظایف – شرایط احراز و ارزیابی مشاغل – دستورالعمل اجرایی طرح و جدول مزد – تغییرات جداول مزد ناشی از تغییر حداقل مزد در مناطق و صنایع – همچنین سایر ضوابط فنی مربوط می باشد طبق آیین نامه ای که به تصویب شورای عالی کار خواهد رسید در مهلت هایی که شورای مزبور تعیین خواهد کرد تهیه و به موقع اجرا بگذارند.

تبصره 1 – وزارت کار و امور اجتماعی برای تسهیل طبقه بندی مشاغل در کارگاه ها به دفاتر مشاور فنی طبقه بندی مشاغل که صلاحیت فنی آنان مورد تایید شورای عالی کار قرار گیرد بر اساس ضوابطی که شورای مزبور تعیین خواهد کرد اجازه کار خواهد داد.

تبصره 2 – در صورتی که کارفرمایان مشمول این قانون در پایان مهلت های تعیین شده مشاغل کارگاه های خو را طبقه بندی ننمایند وزارت کار و امور اجتماعی انجام این امر را به یکی از دفاتر مشاور فنی طبقه بندی مشاغل واگذار خواهد نمود و کارفرما مکلف است هزینه های مربوط را با اعلام وزارت کار و امور اجتماعی به دفتر مشاور فنی مذکور بپردازد به علاوه 10% هزینه های مشاوره را به عنوان جریمه به حساب خزانه پرداخت نمایند.

تبصره 3 – مابه التفاوت احتمالی دستمزد ناشی از اجرای طرح طبقه بندی

مشاغل در کارگاه های موضوع این قانون و همچنین کارگاه هایی که قبلا به موجب مقررات مصوب 7/3/49 شورای عالی کار مکلف به طبقه بندی مشاغل از لحاظ مزد گردیده اند از تاریخ خاتمه اولین مهلت قابل پرداخت است .

تبصره 4 – مرجع محاسبه و تعیین میزان مطالبات کارگران و همچنین میزان هزینه های موضوع تبصره 2 در صورت بروز اختلاف هیات حل اختلاف مذکور در ماده 40 قانون کار می باشد و رای هیات مزبور در این مورد قطعی و لازم الاجرا است .
تبصره 5 – حداقل مزد موضوع ماده 22 قانون کار با توجه به ضروریات و حوائج زندگی یک خانواده کارگری و تاثیر آن بر سایر سطوح مزد از تاریخ تصویب این قانون هر سال یک بار تعیین و پس از تصویب شورای عالی کار به مورد اجرا گذاشته خواهد شد. قانون فوق مشتمل بر یک ماده و پنج تبصره پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز چهارشنبه 24/11/1352، در جلسه روز سه شنبه هفتم اسفند ماه ی هزار و سیصد و پنجاه و دو شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید

آئین نامه اجرائی قانون اجرای طبقه بندی مشاغل در کارگاه ها شماره 4810 – 17/7/1353

ماده 1- کارفرمایان کلیه کارگاههای بخش خصوصی و دولتی مکلفند طرح طبقه بندی مشاغل کارگاههای خود را در مهلت هائی که شورایعالی کار تعیین مینماید تهیه و بمورد اجرا گذارند.

تبصره 1- مهلتهای تعیین شده از طرف شورای عالی کار مبتنی بر نوع صنعت – حرفه و تعداد کارگران هر کارگاه میباشد.

تبصره 2- اتحادیه یا سندیکای کارفرمائی و کارگری یک صنعت – یک حرفه و حتی یک فعالیت خدماتی میتوانند با توافق یکدیگر اصول مشترکی برای طبقه بندی مشاغل در سطح حرفه – صنعت یا فعالیت خدماتی تهیه نمایند. اگر این اصول مورد تأیید وزارت کار و امور اجتماعی قرار گیرد در سطح کارگاههای آن صنعت – حرفه یا فعالیت خدماتی بمرحله اجرا گذارده میشود.

تبصره 3- مهلت مقرر در مصوب مورخ 7/3/1349 شورای عالی کار مبنی بر تهیه و اجرای طرح طبقه بندی مشاغل در کارگاههای بخش خصوصی و دولتی که بیش از یکصد نفر کارگر دارند، کماکان بقوت خود باقی است.
ماده 2- طبقه بندی مشاغل که هدف نهائی آن ایجاد یک نظام صحیح مزدی است شامل شرح وظیفه – ارزیابی مشاغل، دستور العمل اجرائی و جدول مزد بشرح زیر میباشد:

الف- شرح شغل: شامل عوامل زیر میباشد:

1 – عنوان شغل : معرف نوع کار – مشخصات و اهمیت نسبی آن.

2 – تعریف شغل: متضمن شرح مختصری درباره خصوصیات اصلی کار و مسئولیت نسبی شغل.

3 – شرایط احراز شغل: شامل حداقل شرایط تحصیلی – تجربی و سایر شرایط لازم که برای تصدی شغل مورد نظر ضروری تشخیص داده شود.

ب- ارزیابی مشاغل: بر اساس ضوابطی از قبیل سطح مهارت – مسئولیت شرایط محیط کار میباشد که ارزش و اهمیت یک شغل نسبت بسایر مشاغل را از طریق تجزیه و تحلیل (کمی و کیفی) عناصر متشکله شغل تعیین مینماید که منجر به تعیین طبقات شغلی میگردد.

ج- دستور العمل اجرائی طرح:عبارت از مقرراتی است که بموجب آن وضع استخدامی شاغل با توجه به شرایط زیر تعیین میگردد:

1 – چگونگی تطبیق وضع شاغلین با طرح طبقه بندی.

2 – نحوه احتساب پایه ها و شرایط ارتقاء شاغل و تعیین طبقه و پایه جدید.

3 – تعیین شرایط جانشینی عوامل شرایط احراز شغل.

4 – شرایط و مدت کارآموزی.

5 – شرایط پرداخت دستمزد های بالاتر از مزد طبقه و پایه استحقاقی با توجه به ضرورتهای ناشی از بازار کار و متقاضیات کارگاه.

6 – پیش بینی مواردی که منجر به تجدید نظر و یا تغییر کلی طرح طبقه بندی مشاغل میشود.

د- جدول مزد: جدولی است که در آن تعداد طبقات یا گروهها و تعداد پایه ها و مزد مربوط به هر یک از طبقات یا گروه ها و پایه های مربوط تعیین شده است.

تبصره- کارفرمایان مکلفند در اجرای طرح طبقه بندی مشاغل کارگاه خود برای هریک از شاغلین شرح وظیفه ای حاوی وظایف محوله بر اساس شغل مورد تصدی تهیه نماید.

ماده 3- کارفرمایان مشمول موظفند طرح طبقه بندی مشاغل کارگاههای خود را با اطلاع نماینده کارگران تهیه و جهت بررسی و اظهار نظر بوزارت کار و امور اجتماعی ارسال نمایند.

تبصره- منظور از نماینده کارگران در این آئین نامه عبارت است از نماینده سندیکای حائز اکثریت کارگران کارگاه و در صورت نبودن سندیکای حائز اکثریت، نماینده کارگران در شورای کارگاه و در غیر این دو صورت حداقل یکنفر از کارگران کارگاه که لااقل 51% از کارگران کتبا” وی را برای این مورد انتخاب نموده باشند.

ماده 4- وزارت کار و امور اجتماعی طرح های واصله را حداکثر ظرف یکماه در استان مرکز و دو ماه در سایر نقاط کشور از تاریخ وصول از نظر کلی بررسی و نظر خود را اعلام مینماید.

ماده 5- کارفرمایان مشمول مکلفند با توجه به نظرات وزارت کار و امور اجتماعی در مهلتی که برای اصلاح و اجرا تعیین میشود طرح را اصلاح و پس از تأیید نماینده کارگران بموقع اجرا گذارند و نتیجه را همراه با لیست تطبیق وضع شاغلین با طرح طبقه بندی مشاغل بوزارت کار و امور اجتماعی ارسال نمایند. در صورتیکه کارفرمایان در مهلت تعیین شده نسبت به اصلاح و اجرای طرح اقدام ننمایند و یا طرح تهیه شده با اصلاح شده مورد تأیید نماینده کارگران قرار نگیرد موضوع در کمیته ای منتخب از طرف شورای عالی کار مورد رسیدگی قرار میگیرد نظر کمیته مزبور قطعی و لازم الاجرا میباشد.

تبصره- کارگاههائی که نوع کار آنان ایجاب مینماید کارگران در فصل یا زمان خاص و محدودی بکار اشتغال داشته باشند در صورتیکه در این دوره فعالیت تعداد کارگران آنها بحد نصاب برسد شورای عالی کار باستناد گزارش وزارت کار و امور اجتماعی در مورد شمول آنها تصمیم خواهد گرفت.

ماده 6- در صورت بروز اختلاف در مورد نحوه اجرای طرح و همچنین مطالبات کارگران از نظر ما هب التفاوت احتمالی ناشی از اجرای طرح موضوع در کمیته ای مرکب از نماینده وزارت کار و امور اجتماعی نماینده کارگران و نماینده کارفرما و تهیه کننده طرح ( بعنوان مشاور کارفرما ) مورد رسیدگی قرار میگیرد. در مورد نحوه اجرای طرح نظر کمیته فوق با اکثریت آراء قطعی است و در صورت عدم توافق نسبت به پرداخت ما به التفاوت احتمالی ناشی از اجرای طرح طبقه بندی مشاغل پرونده امر بانضمام اعضای کمیته به هیئت حل اختلاف ارجاع میگردد.

تبصره- کارفرمایان مجاز نیستند کارگری را از طبقه مربوط به طبقه پائین تنزل دهند و بهر صورت حقوق مکتسبه کارگران از هر لحاظ محفوظ است و نیز چنانچه در اجرای طبقه بندی مشاغل دستمزد کارگری از دستمزد تعیین شده در طبقه بندی بیشتر باشد کارفرما مکلف است دستمزد او را به مأخذ آخرین دستمزد دریافتی بپردازد.

ماده 7- وزارت کار و امور اجتماعی بطور مستمر بر کار دفاتر مشاور فنی تأیید شده از طرف شورای عالی کار نظارت نموده و در صورتیکه تشخیص دهد بهر عنوان دفاتر مزبور صلاحیت خود را از دست داده اند با تأیید شورای عالی کار پروانه کار آنانرا لغو خواهد نمود.

ماده 8- وزارت کار و امور اجتماعی تهیه طرح طبقه بندی مشاغل کارگاههائی را که کارفرمایان آنها در اولین مهلت تعیین شده از طرف شورای عالی کار اقدامی نکرده اند با شرایط زیر بدفاتر مشاور فنی واگذار مینماید:
1 – مشخصات کارگاه را از نظر تعداد کارگر – منطقه جغرافیائی و نوع فعالیت تهیه و جهت دریافت پیشنهادات در مورد مدت لازم برای انجام کار و همچنین استعلام هزینه مربوط بدفاتر مشاور فنی صلاحیتداری که وزارت کار و امور اجتماعی تشخیص دهد ارسال میدارد.

2 – وزارت کار و امور اجتماعی پیشنهادات واصله را بررسی و مؤسسه مشاور فنی را که مناسبترین پیشنهاد را داده باشد انتخاب و با ذکر مدت انجام کار و میران هزینه مربوط به تهیه و اجرای طرح بکار فرما معرفی مینماید.
ماده 9- کارفرمایان موظفند حداکثر ظرف یکماه پس از معرفی دفتر مشاور فنی بر اساس مدت و هزینه تعیین شده با مؤسسه معرفی شده قرار داد مربوط به تهیه و اجرای طرح طبقه بندی مشاغل کارگاههای خود را منعقد نمایند و در صورت خود داری کارفرمایان به عقد قرارداد با مؤسسه معرفی شده طبق تبصره 4 ماده واحده عمل خواهد شد.
ماده 10- کارفرمایان موضوع ماده 8 این آئین نامه مکلفند آمار و اطلاعات لازم برای تهیه و اجرای طرح طبقه بندی مشاغل کارگاه خود را در اختیار دفتر مشاور فنی که زوارت کار و امور اجتماعی معرفی نموده است قرار دهند.
ماده 11- وزارت کار و امور اجتماعی کلاسهای آموزشی بمنظور آشنائی کارگران و کارفرمایان با اصول طبقه بندی مشاغل دایر خواهد نمود.

آئین نامه فوق مشتمل بر 11 ماده و 7 تبصره در جلسه روز یکشنبه 1353/7/7. بتصویب شورای عالی کار رسید.